Equalizer là gì? Hướng dẫn sử dụng cơ bản

Equalizer là thiết bị quan trọng không thể thiếu trong một dàn âm thanh hoàn chỉnh. Tuy nhiên nó lại rất khó tùy chỉnh với những người chưa biết nhiều và chưa có kinh nghiệm trong lĩnh vực âm thanh.

Equalizer là gì?

Equalizer (EQ) là một thiết bị được thiết kế nhằm làm thay đổi chất âm khi âm thanh đi qua nó, hay còn được hiểu là thiết bị cân bằng tín hiệu âm thanh. Equalizer sử dụng nhiều bộ lọc điện tử mà mỗi cần làm việc theo nguyên lý tăng hoặc giảm tín hiệu của từng dải tần.

EQ sử dụng nhiều bộ lọc điện tử, lọc âm thanh theo nguyên lý tăng hoặc giảm tín hiệu của từng giải tần, bạn có thể điều khiển các bộ lọc này thông qua một loạt các nút bấm, núm vặn và thanh trượt. EQ lọc tạp âm, cân bằng bù trừ tần số giúp âm thanh phát ra hoàn hảo hơn, cho bạn trải nghiệm âm nhạc tuyệt vời nhất có thể.

Các chức năng điều khiển cơ bản của Equalizer

Dưới đây là một số chức năng điều khiển cơ bản của Equalizer mà bất cứ người dùng nào cũng nên năm rõ để sử dụng thiết bị này đúng cách:

• FREQ (frequency): Đây là thao tác đầu tiên khi sử dụng EQ để chọn vùng tần số để tác động.
• GAIN: Thao tác tiếp theo khi chúng ta đã chọn được vùng tần số thì tùy chỉnh GAIN sẽ tăng (giảm) cường độ của vùng tần số vừa chọn.
• Q (Bandwidth): Tùy chỉnh mức độ ảnh hưởng của GAIN đối với các tần số xung quanh gần khu vực FREQ được chọn. Khi Q càng lớn thì nó sẽ kéo theo các tần số xung quanh mạnh mẽ, và ngược lại.

• 

Thuật ngữ và tính năng của Equalizer khi sử dụng

High-Pass và Low-Pass filter

High-Pass và Low-Pass filter là 2 Tính năng thường rất hay dùng nhất trong Equalizer. High và Low pass filter thường cắt từ từ và trong khoảng -6 dB trên một octave (quãng tám), -12 dB trên octave hay thậm chí -18 dB trên một octave.

• High-Pass filter (còn gọi là Low-cut filter - lọc cắt đi các tần thấp) có nghĩa là bất cứ tín hiệu ở dưới dải tần chỉ định sẽ được giảm đi, chỉ để các tần cao đi qua tại điểm được chọn.
• Low-pass filter (còn gọi là High-cut filter - lọc cắt đi phần cao) Dùng để lọc bỏ đi các tần cao, chỉ để các tần thấp đi qua tại điểm được chọn (gọi là điểm cut-off). 

Shelving filter (lọc đa tần) 

Shelving filter là chức năng dùng để chỉnh đồng thời hàng loạt các tần số xung quanh tần số đã chỉ định làm tăng (và giảm) cường độ tín hiệu của tần số ở phạm vi rộng.

Dạng lọc Shelving filter ngoài nút chỉnh tần số còn một nút để chỉnh tăng hay giảm. Như ở trên High-pass hay Low-pass dùng để cắt đi các tần số dư hơn là tăng. Còn Shelving filter dùng khi ta muốn tăng nhiều giải tần cùng lúc.

Cơ chế hoạt động của Shelving Filter không làm tăng hoặc giảm tín hiệu ngay lập tức mà sẽ tăng dần dần mức độ đến mức yêu cầu, sau đó chuyển thành đường thẳng.

• Shelving Low: tất cả dãy tần bên phải điểm được chọn (dãy tần trầm) sẽ tăng/ giảm cường độ.
• Shelving High: tất cả dãy tần bên trái điểm được chọn (dãy tần cao) sẽ tăng/ giảm cường độ.

Peaking filter

Peaking Filter là tùy chỉnh giúp can thiệp cắt giảm/tăng cường một cách chi tiết và chính xác (theo dạng đỉnh) tại khu vực điểm được chọn vì ít ảnh hưởng các tần xung quanh. Lưu ý Peaking Filter chỉ can thiệp được điểm chọn theo dạng đỉnh nên phạm vi tác động khá hẹp.

Bộ lọc Peaking filter cũng có 2 nút, một để chọn một tần số trung tâm nào đó, và nút kia để chỉnh tăng giảm tín hiệu. Peaking filter thường dùng khi cần xử lý chính xác tần số cụ thể không mong muốn như tiếng ồn, tiếng huýt, tiếng vo ve…

Ngoài các dạng lọc trên, ta còn thấy một số dạng có thêm tính năng như Band pass filter và Notch filter. 

Band pass filter và Notch filter

Band Pass Filter là dạng đặc biệt của Peaking Filter thường dùng để tăng (boost) các tần số ở phạm vi rộng (do tính chất can thiệp không phải dạng đỉnh như Peaking Filter). Nguyên lý làm việc cũng tương tự như Peaking Filter dùng để lọc riêng ra tần số nào đó để tăng.

Notch Filter: Tương tự như Band Pass Filter nhưng Notch Filter dùng chủ yếu để lọc bỏ/ cắt giảm tần số.

Hướng Dẫn Sử Dụng Cơ Bản Equalizer 

Để chỉnh Equalizer, ta phải hiểu EQ để làm gì trước đã : EQ dùng để

• Cân bằng tần số của dàn âm thanh (tức là thừa tần số nào thì cắt bớt, thiếu tần số nào thì thêm vào)
• Chỉnh dàn âm thanh cho phù hợp với khán phòng (bị vang, mất bass, bị dư treble ???)
• Chỉnh dàn âm thanh cho phù hợp với loại nhạc .Vd : Rock thì bass treble nhiều, techno bass có lực, nhiều, Pop thì mid cần phải rõ, ...
• Cắt hú (nếu xảy ra hú)

- Trước hết, bạn hãy đưa 30 biến trở (cần gạt) về vị trí 0 dB. Khởi động tất cả thiết bị bạn đang có, cho đĩa CD mà bạn nghe quen và thích nhất vào Player. (Nên tìm CD nào về hòa âm, nhiều loại nhạc cụ, sẽ có nhiều giải tần hơn để xử lý).

- Input, Output : Tất cả các thiết bị âm thanh chuyên nghiệp đều dùng mức 0 dB làm chuẩn trong sự giao tiếp các thiết bị với nhau. Khi thiết bị trước EQ out ra ở mức 0 dB thì bạn cũng phải chỉnh input level sao cho đèn VU metter cũng ở mức 0 dB. Output level cũng vậy, 0 dB luôn. Như vậy, EQ đang ở chế độ không khuyếch đại Normal (in = out). Thông thường, nếu EQ đạt chuẩn, hai biến trở input level này nằm ở giữa, mức 0 dB.

- By pass : (cho qua) Khi nhấn nút này có nghĩa là không sử dụng những sự điều chỉnh đã làm nữa. Nó sẽ nối mạch giữa input và output không đi qua tầng effect, nhưng input level vẫn giữ nguyên tác dụng.

- Low-cut lọc hết những tần số từ 20,25 Hz trở xuống.

Chức năng của các cần gạt

25 hz-50 hz:

• Tăng để cho các nhạc cụ tần số thấp thêm đầy đặn hơn
• Giảm để bớt âm “um” của bass ,tăng âm bồi và để nghe tiếng bass rõ hơn trong bản Mix.Thường thực hiện với tiếng Bass to trong nhạc Rock

100 hz:

• Tăng để cho các nhạc cụ tần số thấp nặng hơn
• Tăng để cho tiếng Guitar,Snare đầy hơn
• Tăng để cho tiếng Piano ,kèn ấm hơn
• Giảm để bớt âm “um” của guitar và làm cho tiếng Guitar rõ hơn

200 hz:

• Tăng để cho giọng hát đầy đặn hơn
• Tăng để cho tiếng guitar và trống snare đầy hơn(cứng và nặng hơn)
• Giảm để bớt âm đục giọng hát và các nhạc cụ có tần số trung bình
• Giảm để bớt tiếng còng của “cymbols”

400 hz:

• Tăng để cho tiếng Bass rõ hơn khi âm lượng ở mức nhỏ
• Giảm để bớt âm thanh như đánh trên mặt giấy bìa cứng của các loại trống có âm vực thấp(kicks,toms)
• Giảm để tăng không gian(ambiance) cho cymbals

800 hz:

• Giảm để cho tiếng bass chắc(punch) rõ hơn
• Giảm để loại bỏ âm sắc thiếu tự nhiên của guitar(cheap sound)

1,5 Khz:

• Tăng để cho âm bass rõ hơn và có tiếng gẩy (pluck)
• Giảm để loại bỏ âm thanh đục của Guitar(dullness)

3 Khz:

• Tăng để cho âm bass có tiếng khẩy dây
• Tăng để cho tiếng Guitar điện và thùng nghe đánh rõ hơn(more attack)
• Tăng để cho phần âm thấp của Piano nghe rõ hơn
• Tăng để cho giọng hát rõ và cứng hơn
• Giảm để tăng tiếng gió,âm nhẹ của giọng hát nền
• Giảm để che giọng hát,tiếng Guitar bị lạc giọng

5 Khz:

• Tăng để cho giọng hát rõ hơn
• tăng tần số thấp của tiếng trống kick ,toms nghe rõ hơn(low frequency drum attack)
• Tăng để cho tiếng bass có â m thanh ngón tay rõ hơn(finger sound)
• Giảm để cho giọng hát nền nghe xa hơn
• Giảm để làm dịu tiếng Guitar mỏng

7 Khz:

• Tăng để cho tiếng trông thếm chắc hơn,thêm âm thanh metal
• Tăng để bộ gõ nghe rõ hơn
• Tăng đối với giọng hát đục
• Giảm để bớt âm xì” của giong jhát
• Tăng để thêm sắc cho sythnersizer,gui tar thùng,gui tar và piano

10 Khz:

• Tăng làm cho giọng hát trong sáng hơn
• Tăng để nghe piano và guitar thùng sáng thêm
• Tăng để tiếng symbal nghe cứng hơn

16 Khz-20Khz:

• Giảm từ 0 dB trở xuống cho bớt tiếng hú, rít.

Nhấn vào đây để xem thêm nhiều bài viết khác